لایو استریمینگ؛ چالش ها و راهکارها
لایو استریمینگ گروه صمیم
پخش محتوای زنده (لایو استریمینگ) از خارج استودیو همیشه یکی از چالش‌های برنامه‌های تلویزیونی بوده است. بدین منظور واحدهای سیار شکل گرفت که می‌توان آن را یک مرکز کامل برای تولید و ارسال برنامه‌های تلویزیونی دانست. واحد سیار که توسط اتومبیل‌های مخصوص حمل می‌شود؛ مجموعه‌ای از تجهیزات صدا و تصویر می‌باشد که تمام امکانات لازم برای ضبط و ارسال محتوای زنده در آن فراهم آمده است. این واحد ضبط برنامه در واقع یک استودیوی موقت می‌باشد که در پخش برنامه‌های سنگین تلویزیونی که شامل بخش‌هایی در خارج از استودیو هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
واحدهای سیار در حوزه فناوری رسانه یکی از گران قیمت‌ترین تجهیزات تلویزیونی بوده و نگهداری آن نیز هزینه بالایی دارد. علاوه بر این، به تجهیزات اختصاصی و سنگین نیاز دارد که لازم است در ماشین‌های مخصوص حمل شوند. آماده‌سازی و راه‌اندازی واحد سیار زمان‌بر بوده و در هنگام نیاز به واکنش سریع جهت پوشش زنده یک اتفاق، همیشه کارآیی لازم را ندارند.
در واحد سیار، برای ارسال محتوای تولید شده در خارج از استودیو چند روش وجود دارد؛ در روش اول، برنامه در محل رویداد ضبط و سپس توسط پیک‌هاى مخصوص به مرکز تلویزیونى فرستاده مى‌شود که در این حالت این محتوا با تاخیر پخش می‌گردد. در روش دوم، برنامه در محل رویداد ضبط و از طریق ایستگاه رله و انتقال به مرکز تلویزیونى فرستاده مى‌شود.
که در این حالت، با توجه به توپوگرافی منطقه، ممکن است لازم باشد قبل از ارسال برنامه به مرکز تلویزیونی، واحد سیار از نظر دید نقطه به نقطه در مکان مناسبی مستقر گردد که برای ارسال سیگنال‌های تصویر مانعی وجود نداشته باشد. حتی ممکن است برای جبران فاصله، لازم باشد ایستگاه‌هاى تکرار‌کننده (دریافت و انتقال) ایجاد گردد.
در روش سوم که نسبت به دو روش قبل کارآیی بهتری دارد؛ برنامه به‌طور زنده توسط خطوط ماکروویو (معمولاً به کمک ایستگاه‌هاى ماهواره‌اى یا هلیکوپتر) به مرکز تلویزیونى ارسال مى‌شود تا به‌طور همزمان پخش شود. که در این حالت نیز الزام به برقراری ارتباط با ماهواره از طرف فرستنده و گیرنده، زمان‌بر و گاه مشکل‌ساز می‌باشد.
لایو استریمینگ؛ چالش‌ها و راهکارها
با فراگیر شدن اینترنت و افزایش سرعت و پهنای باند و گسترش نرم‌افزارهای استریمینگ، انتقال محتوا در بستر وب به عنوان یک راهکارهای جایگزین در این حوزه مطرح گردید. استریمینگ ویدئو یا استریم کردن ویدئو، تکنیکی است که از طریق آن می‌توان یک فایل چند رسانه‌ای مانند ویدئو را بدون نیاز به دانلود تمام فایل، پخش کرد.
در این حالت نیازی نیست تا اتمام دانلود کل ویدئو منتظر ماند و تقریبا بلافاصله می‌توان ویدئوی دریافتی را ویرایش و یا پخش نمود. امکان دریافت دیتا به محض نیاز به آن را می‌توان به عنوان مزیت اصلی استریمینگ ویدئو نام برد. با تمام پیچیدگی‌های مسائل فنی، استفاده از اینترنت برای پخش محتوای زنده و استریمینگ ویدئو یک بستر مناسب، مقرون به صرفه و بسیار کاربردی می‌باشد. چنانچه در گذشته‌های نه‌چندان دور، ارتباط زنده عمدتاً مختص شبکه‌های تلویزیونی و آژانس‌های خبری بود؛ اما امروزه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی آنلاین نیز به جمع آنان اضافه شده‌اند. از آنجا که ماهیت برنامه‌های خارج از استودیو اصطلاحا سیار بودن آنهاست، برای طراحی یک سیستم استریمینگ ویدئو، تمرکز اصلی بر روی استفاده از مودم سیمکارت می‌باشد.
نکته حائز اهمیت در استفاده از سیمکارت محدودیت پهنای باند می‌باشد که که بسته به نوع استریم، ممکن است به چند سیمکارت نیاز باشد. تجمیع پهنای باند و تعیین کیفیت متناسب با آن به نحوی که ویدئو بدون قطع شدن و به طور پیوسته پخش شود و یا تعریف سیمکارت رزرو برای مواقع بروز اختلال در سیمکارتها و… نکاتی هست که باید در این سامانه لحاظ گردد.
یکی دیگر از چالش‌های اساسی در طراحی این سیستم، پخش کردن داده‌های استریم بین چند سیمکارت برای ارسال و در طرف دیگر و به محض دریافت، جمع آوری و کنارهم قراردادن این داده‌ها و آماده‌سازی ویدئوی هدف برای نمایش یا ویرایش می‌باشد. پیچیدگی و هزینه‌بر بودن این موضوع، باعث شده است که راه‌اندازی یک سرویس استریمینگ شخصی مقرون به صرفه نباشد.
آبان ماه سال گذشته، گروه مهندسی صمیم از راهکار استریمر خود با عنوان بیت کستر (BitCaster) رونمایی کرد. بیت کستر، نام تجاری راهکار ارسال محتوای زنده بر بستر وب صمیم می‌باشد.
با توجه به اینکه گروه صمیم پس از سالها فعالیت در حوزه فناوری رسانه و برودکست، امروزه به عنوان یکی از تامین کننندگان تجهیزات مورد نیاز سازمان صدا و سیما شناخته می‌شود؛ با شناخت کامل و دقیق المان‌های مورد نیاز کارگردان، گزارشگر و تهیه‌کننده برنامه، اقدام به طراحی و تولید این راهکار نموده است.
استریمر صمیم شامل دو بخش کلاینت یا خبرنگار و سرور یا کارگردان می‌باشد. محتوا در هر محلی خارج از استودیو از طریق ورودی‌های مختف توسط کلاینت دریافت شده و در اختیار اپراتور یا خبرنگار قرار می‌گیرد. بیت کستر صمیم برای دریافت، ذخیره و ارسال ویدئو از طیف گسترده‌ای از ورودی‌های USB ،AV،HDMI و SDI و پروتکل‌های استریمینگ UTP ،HLS ،RTMP و SSTP پشتیبانی می‌کند.
خبرنگار می‌تواند پروتکل مورد نظر خود را انتخاب نموده و به وسیله LAN ،Wife و یا مودم سیمکارت، استریم خود را ارسال نماید. SSTP پروتکل اختصاصی صمیم می‌باشد که قابلیت تجمیع پهنای باند و نرخ بیت تطبیق‌پذیر (Adaptive Bit Rate) را برای کاربر فراهم می‌کند.
بدین صورت که سیستم تمام شبکه‌های اینترنتی موجود و در دسترس را باهم تجمیع کرده و برای استریم محتوا از پهنای باند بزرگتری بهره می‌برد. این پهنای باند می‌تواند متشکل از مجموع پهنای باند LAN، Wife و 1 تا 7 مودم سیمکارت باشد. از طرف دیگر، با الگوریتم ارسال استریم با نرخ بیت تطبیق‌پذیر، استریمر صمیم همواره شرایط موجود در شبکه را بررسی کرده و به صورت دینامیک، کیفیت ویدیو را متناسب با پهنای باند جاری تغییر می‌دهد.
راهکار لایو استریمینگ صمیم این قابلیت را دارد که خبرنگار بیت‌ریت (Bit Rate) مدنظر خود را انتخاب نماید و محتوا با نرخ بیت ثابت استریم شود. همچنین می‌توان میزان تاخیر را نیز می‌توان به سامانه معرفی کرد تا ارسال محتوا بر اساس آن انجام شود. لازم به ذکر است که استریمر صمیم این امکان را دارد که همزمان با ارسال محتوا برای سرور (کارگردان)، آن را ضبط و نگهداری نماید.
هر سرور قابلیت دریافت تعداد نامحدودی کلاینت استریم را دارد. از طرف دیگر با استفاده از Web UGI کارگردان می‌تواند از هر نقطه از دنیا از طریق IP به سیستم متصل شده و روند کار را مدیریت نماید. برای سهولت کار، در هر لحظه لیست تمام خبرنگاران در بالای منو برای کارگردان قابل مشاهده می‌باشد.
در این قسمت علاوه بر موقعیت جغرافیایی و اطلاعات خبرنگار، متادیتای ارسالی نیز شامل پل‌های ارتباطی، نرخ بیت، کدک تصویر و صدا، میزان کش و طول سگمنت، کیفیت ارسالی و رزولوشن تصویر در اختیار کارگردان قرار می‌گیرد و کارگردان می‌تواند اجازه ارسال داده و یا استریم را لغو نماید.
قابلیت‌های بیت کستر صمیم
یکی دیگر از قابلیت‌های راهکار بیت کستر صمیم، امکان ارتباط صوتی دو طرفه بین کارگردان و خبرنگار می‌باشد که از طریق این سامانه کارگردان می‌تواند در لحظه با خبرنگار گفتگو کرده، دستورات لازم را صادر و باز خورد متناسب را دریافت نماید. ضمن اینکه بخش مدیریت و پایش این سامانه می‌تواند صدا و تصویر را همزمان از دو کلاینت دریافت و آن را از طریق استانداردهای SDI، IP یا HDMI روی کانال مقصد، پخش کند.
امنیت بالا، یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته سامانه استریمینگ صمیم می‌باشد؛ چنانچه داده‌های ویدیویی حین پخش یا ارسال رمزنگاری می‌شوند تا جز گیرندگان در مقصد، دیگران نتوانند محتوای آن را مشاهده کنند.
سیستم استریمر صمیم تمام امکانات لازم یک SNG با عظمت و گران قیمت را در یک سیستم قابل حمل با کیفیت برودکست برای خبرنگار فراهم کرده است.
سبک بودن و انعطاف پذیری استریمر صمیم آن را به یک راهکار ایده‌آل برای خبرنگاران تبدیل کرده است که در هنگام نیاز به واکنش سریع برای پوشش یک اتفاق یا رویداد، بدون نیاز به هیچ زیرساخت خاصی، از هر جای دنیا فقط با اتصال به اینترنت می‌توان محتوای با کیفیت برودکست را به صورت زنده برای کارگردان ارسال نمود.
شایان ذکر است استفاده از این سامانه منحصر به پخش تلویزیونی و پوشش خبری نبوده و کارکردهای متفاوتی می‌توان برای ان تعریف نمود. چنانچه در آبان ماه سال جاری، در نوزدهمین کنگره بین المللی بیماری‌های گوارش و کبد ایران از راهکار استریمر صمیم برای برگزاری کارگاه زنده آندوسکوپی استفاده گردید.
در این کارگاه، جمع هزار نفری حاضر در سالن همایش‌های رازی تصاویر زنده اتاق عمل را با کیفیت بالا بر روی پرده مشاهده می‌کردند و همزمان می‌توانستند توضیحات پزشک حاضر در بیمارستان فیروزگر تهران را شنیده و در صورت نیاز پرسش‌های خود را مطرح نمایند.
سامانه استریمینگ صمیم که در پانزدهمین اجلاس فناوری رسانه به عنوان یکی از دوازده طرح دانش بنیان در حوزه فناوری و رسانه برگزیده شد؛ یک راهکار هوشمند و قدرتمند می‌باشد که بر اساس آخرین یافته‌های تکنولوژی در حوزه فناوری رسانه و برودکست توسط جمعی از متخصصین داخلی طراحی و پیاده‌سازی شده است.
در حال حاضر، سامانه بیت کستر صمیم در داخل کشور نمونه مشابهی ندارد و در موقعیت‌های مختلف، عملکرد رضایت‌بخشی داشته است. چنانچه علاوه بر شبکه‌های تلویزیونی داخلی و استانی، توجه رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی کشورهای همسایه را نیز به خود جلب کرده است.